Αειφόρος Ανάπτυξη και Μεταλλικές Κατασκευές
Κωνσταντίνος Ιωαννίδης, CCS AE
Πολλά γράφονται και ακούγονται τελευταία για τα πλεονεκτήματα των μεταλλικών και σύμμικτων κατασκευών, ιδιαίτερα μετά την ταχύτατη ανέγερση των κτιριακών εγκαταστάσεων που θα φιλοξενήσουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, όπως
το Κέντρο Γραπτού Τύπου (MPC) και του Διεθνούς Κέντρου Ραδιοτηλεόρασης (IBC). Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται μια άλλη πλευρά, πιο συνολική, των πολλαπλών πλεονεκτημάτων που προσφέρουν οι μεταλλικές κατασκευές, και συγκεκριμένα αυτή της πλήρους εναρμόνισης τους με τις αρχές της αειφόρου -ή βιώσιμης- ανάπτυξης (sustainable development).
Α. Εισαγωγή
Τι είναι αειφόρος ανάπτυξη.Ενας από τους ευκολότερους τρόπους για να κατανοήσει και να εκτιμήσει κάποιος την αειφορία είναι να συλλογιστεί τη παρακαταθήκη που επιθυμούμε να αφήσουμε σε αυτούς που μας ακολουθούν (τις μελλοντικές γενιές). Η κοινωνία καλείται μέσα από τις διαπιστωμένες αρνητικές επιπτώσεις του σύγχρονου πολιτισμού (μόλυνση του περιβάλλοντος, ανάλωση μη-ανανεώσιμων πόρων, κοινωνικές ανισότητες), να κατανοήσει τις συνέπειες που τα σημερινά μας έργα θα έχουν για τις δυνατότητες των μελλοντικών γενιών για ανάπτυξη, ασφάλεια και ευημερία. Στην ουσία αυτό που παλαιότερα αναφερόταν σε παγκόσμια κλίμακα ως προστασία του περιβάλλοντος, έχει πλέον επεκταθεί, αποκτώντας ευρύτερη πολιτιστική και αναπτυξιακή σημασία. Ο ορισμός της αειφόρου ανάπτυξης, είναι "οι ενέργειες με στόχο την από τώρα βελτίωση της ποιότητας ζωής και για τις επόμενες γενιές, έτσι ώστε να υπάρχει ισορροπία μεταξύ κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών στόχων".
Η αειφόρος ανάπτυξη βασίζεται σε τρεις πυλώνες : την οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική ανάπτυξη και την περιβαλλοντική προστασία σε τοπικό, εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο. Η εξάλειψη της φτώχειας, η αλλαγή των πρότυπων παραγωγής και κατανάλωσης και διαχείρισης του φυσικού κεφαλαίου ως βάση για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη αποτελούν τους πρωταρχικούς στόχους και τις ουσιώδεις απαιτήσεις της αειφορίας.
Β. Ο ρόλος των κατασκευών στην αειφορία
Βασικό ζητούμενο στην αειφόρο ανάπτυξη είναι η ευαισθητοποίηση και εναρμόνιση στους στόχους της από όλα τα επίπεδα της κοινωνίας (κράτος, παραγωγικοί κλάδοι, επιχείρηση, τοπική κοινωνία). Πολλά κράτη έχουν αναγνωρίσει τη σημασία της αειφόρου ανάπτυξης και την έχουν ανάγει σε κεντρικό ζήτημα στα κοινωνικά και οικονομικά αναπτυξιακά τους προγράμματα. Σε αυτά τα προγράμματα, ο τομέας των κατασκευών παίζει ουσιαστικό ρόλο, καθώς αποτελεί σημαντικό κομμάτι μιας οικονομίας. Επιπλέον από το δομημένο περιβάλλον, απορρέουν σημαντικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των πολιτών. Στο σπίτι, στη δουλειά, στο σχολείο, στη διασκέδαση, όλοι μας κάνουμε χρήση των προϊόντων της κατασκευαστικής βιομηχανίας. Η επίδοσή μας και η παραγωγικότητά μας αυξάνεται με τη βελτίωση της ποιότητας των κτιρίων στα οποία εργαζόμαστε και ζούμε.
Η αειφόρος ανάπτυξη στον τομέα των κατασκευών (sustainable construction) συμπεριλαμβάνει ένα μεγάλο εύρος θεμάτων όπως η επαναχρησιμοποίηση της ακίνητης περιουσίας, ο σχεδιασμός έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται η φύρα και τα απορρίμματα των υλικών, η μείωση της ανάλωσης πόρων και ενέργειας, η μείωση της μόλυνσης και ο σεβασμός προς τον άνθρωπο και το τοπικό περιβάλλον. Η πρόκληση πλέον για τον κλάδο των κατασκευών είναι η μετάβαση σε στρατηγικές, κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνες, διατηρώντας συγχρόνως την οικονομική πρόοδο. Τα κτίρια μας, λόγω της μεγάλης κατανάλωσης ενέργειας για την κατασκευή τους και της μεγάλης διάρκειας ζωής τους, έχουν σημαντική επιρροή στο μέλλον μας.
Στον τομέα των μεταλλικών κατασκευών τα θεμέλια της αειφόρου ανάπτυξης είναι ήδη πολύ γερά. Προς μεγάλη τιμή του, ο τομέας του χάλυβα ακολουθεί εδώ και αρκετά χρόνια μια ειλικρινή πορεία συνειδητοποίησης και ενημέρωσης και ήδη παρουσιάζει αποτελέσματα και πρακτικές με ουσία στην ανάπτυξη νέων προϊόντων, στην αλλαγή μεθόδων παραγωγής και στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των κτιρίων. Σε κάθε περίπτωση όμως υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω βελτίωση αφού ο τομέας των κατασκευών καταναλώνει πολλούς και σημαντικούς πόρους. Τον Μάιο του 2002 έγινε στο Λουξεμβούργο το συνέδριο με θέμα "Sustainability and Steel Construction" (Αειφορία και Μεταλλικές Κατασκευές). Την οργάνωση είχε το Βρετανικό Ινστιτούτο Μεταλλικών Κατασκευών, SCI (Steel Construction Institute) σε συνεργασία με το Διεθνές Ινστιτούτο Χάλυβα ΙISI (International Iron and Steel Institute). Το συνέδριο αυτό υπογράμμισε τη σοβαρότητα με την οποία η διεθνής κοινότητα του χάλυβα αντιμετωπίζει τα θέματα περιβάλλοντος. Στο υπάρχον κλίμα έντονου ανταγωνισμού και περιορισμού δαπανών, η ενεργός συμμετοχή ονομάτων όπως η Corus και η Arcelor σηματοδότησε την μεγάλη σημασία και το έντονο ενδιαφέρον του κλάδου.
Γ. Επιτυγχάνοντας την αειφορία με τη χρήση χάλυβα
Η προσέγγιση για το πώς ο χάλυβας ως δομικό στοιχείο, συνεισφέρει στην αειφορία των κατασκευών παρουσιάζεται μέσα από τα 4 βασικά στάδια του κύκλου ζωής μιας κατασκευής, τα οποία είναι :
• Σχεδιασμός
• Παραγωγή και Ανέγερση
• Χρήση
• Τέλος ζωής
Στάδιο 1: Σχεδιασμός (Sustainable Design)
Ο καλός σχεδιασμός είναι βασική προϋπόθεση για την αειφόρο κατασκευή. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται στην αρχική αυτή φάση έχουν τη σημαντικότερη επιρροή σε όλα τα επόμενα στάδια ζωής της κατασκευής. Ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα τέτοιου σχεδιασμού είναι η έδρα της τράπεζας Commerzbank στην Φρανκφούρτη, ένα κτίριο 56 ορόφων το οποίο είχε σαν ένα από τα βασικότερα κριτήρια κατά τη φάση του σχεδιασμού, τη φιλικότητα προς το περιβάλλον.
1α. Υψηλές επιδόσεις στην ανάλυση.
Ο υψηλός λόγος αντοχής προς βάρος που παρέχει ο χάλυβας, έχει σαν αποτέλεσμα το σχεδιασμό ελαφρών κατασκευών οι οποίες απαιτούν λιγότερες και ελαφρύτερες θεμελιώσεις σε σχέση με τις συμβατικές μεθόδους κατασκευής. Ο χάλυβας αποτελεί κορυφαία επιλογή ως δομικό στοιχείο. Κανένα άλλο δομικό υλικό δεν μπορεί να καλύψει με τόση ευκολία και οικονομία τόσο μεγάλα ανοίγματα χωρίς ενδιάμεσα υποστυλώματα, όσο ο χάλυβας. Ακόμα και στα πολυόροφα κτίρια επιτυγχάνονται σήμερα καθαρά ανοίγματα 15 και άνω μέτρων. Με τις σύμμικτες κατασκευές επιτυγχάνεται μείωση στο ύψος 35- 50 εκατοστά ανά όροφο, το οποίο σημαίνει μείωση του όγκου του κτιρίου.
1β. Μείωση της κατανάλωσης ενέργειας
Η ενέργεια η οποία καταναλώνεται κατά τη χρήση του κτιρίου (λειτουργική ενέργεια) υπερτερεί αυτής η οποία χρησιμοποιείται στην παραγωγή και κατασκευή των δομικών στοιχείων (ενσωματωμένη ενέργεια), κατά ένα παράγοντα μεταξύ 4 έως 10 σε μια διάρκεια ζωής του κτιρίου 60 ετών. Μειώνοντας τη λειτουργική ενέργεια, μειώνονται οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και ταυτόχρονα γίνεται οικονομία χρημάτων. Στα κτίρια γραφείων η ψύξη αποτελεί κατά κανόνα τα μεγαλύτερα αίτια κατανάλωσης ενέργειας. Σε έρευνα που έχει γίνει στην Μ. Βρετανία έχει αποδειχθεί ότι σχετικά ελαφρά μεταλλικά πλαίσια σε συνδυασμό με σύμμεικτα δάπεδα, παρέχουν επαρκή μάζα έτσι ώστε να επιτευχθούν υψηλά επίπεδα αποθήκευσης ενέργειας.
1γ. Επάρκεια σε κανονισμούς και πληροφόρηση
Οι σημερινοί κανονισμοί παρέχουν την εγγύηση ότι οι μεταλλικές κατασκευές σχεδιάζονται και κατασκευάζονται με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Όλα τα σύγχρονα προγράμματα ανάλυσης κατασκευών τεχνικού λογισμικού ενσωματώνουν σε αρκετά ικανοποιητικό επίπεδο τους συχνά πολύπλοκους ελέγχους των κανονισμών και εξελίσσονται διαρκώς. Σήμερα υπάρχει σημαντική βιβλιογραφία καθώς και διάχυση της πληροφορίας μέσω του Internet. Επίσης αξίζει να σημειωθεί η διαρκής έρευνα που διεξάγεται από πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα πάνω σε θέματα κανονισμών και καινοτόμα προϊόντα.
1δ. Απειρία Αρχιτεκτονικών Λύσεων
Η δημιουργική φαντασία των αρχιτεκτόνων έχει κυριολεκτικά απογειωθεί από τη μεγάλη ποικιλία των διαθέσιμων διατομών οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν με πολλούς τρόπους. Σήμερα
ο χάλυβας μπορεί να καμπυλωθεί εύκολα μέχρι και 180 μοίρες με τρόπους που πριν από μερικά χρόνια ήταν αδιανόητο. Οι χαλύβδινες δοκοί μπορούν να ακολουθήσουν πρακτικά οποιοδήποτε σχήμα, παρέχοντας απειρία λύσεων για προσόψεις, θόλους κτλ. Αυτή η δυνατότητα καταλήγει σαφώς σε αισθητικά καλύτερα κτίρια και κατά συνέπεια στη βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντος.
Στάδιο 2 : Παραγωγή και Ανέγερση
Η παραγωγή και κατασκευή κτιρίων μπορεί να έχει σοβαρές κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ειδικά τοπικές επιπτώσεις όπως θόρυβος, σκόνη, μόλυνση νερού και κυκλοφοριακή συμφόρηση. Οι μεταλλικές κατασκευές έχουν τις πιο προηγμένες τεχνολογικά και ποιοτικά μεθόδους παραγωγής και ανέγερσης από οποιαδήποτε άλλη κατασκευή.
2α. Ποιότητα και ακρίβεια στην κατασκευή
Το αυξημένο ποσοστό προκατασκευής μιας μεταλλικής κατασκευής σημαίνει αύξηση της εργασίας η οποία γίνεται σε εργοστασιακές συνθήκες, το οποίο είναι ελεγχόμενο περιβάλλον και δεν επηρεάζεται από τις κλιματολογικές συνθήκες ή την τοποθεσία του εργοταξίου. Η προκατασκευή απαιτεί μεγάλη ακρίβεια στην παραγωγή των δομικών στοιχείων και αυστηρούς ποιοτικούς ελέγχους. Σήμερα τα περισσότερα εργοστάσια μεταλλικών κατασκευών τα οποία είναι και πιστοποιημένα με διαδικασίες ISO, είναι εξοπλισμένα με τελευταίου τύπου μηχανολογικό εξοπλισμό.
2β. Ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής
Ο βιομηχανικός χώρος προκατασκευής σε αντίθεση με τον εργοταξιακό, παρέχει ασφαλέστερο και φιλικότερο περιβάλλον εργασίας. Με την εργοστασιακή παραγωγή δομικών στοιχείων, μειώνεται η εξάρτηση από μετακινούμενο και εποχιακό εργατικό δυναμικό, και ενισχύεται η ανάπτυξη τοπικών κοινωνικών δεσμών.
2γ. Ελαχιστοποίηση των αποβλήτων - εξοικονόμηση υλικού
Τα προϊόντα χάλυβα που παράγονται, παραδίδονται στα εργοτάξια, κατασκευασμένα στις ακριβείς διαστάσεις. Η ελαχιστοποίηση των απορριμμάτων είναι προτεραιότητα για την κατασκευαστική βιομηχανία. Στις μεταλλικές κατασκευές γίνεται πάντοτε βελτιστοποίηση στις κοπές από την αρχική πρώτη ύλη (12μετρα δοκάρια και ελάσματα) έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η ελάχιστη δυνατή φύρα. Επιπλέον όλη η φύρα που παράγεται, ανακυκλώνεται.
2δ. Ταχύτητα ανέγερσης - Ελαχιστοποίηση της όχλησης
Το κόστος και κατά συνέπεια ο χρόνος παραμένει σημαντικός παράγοντας στην κατασκευή. Η ταχύτατη ανέγερση που παρέχουν οι μεταλλικές κατασκευές μειώνει το κόστος καθώς και τις τοπικές επιπτώσεις στο περιβάλλον που σχετίζονται με το εργοτάξιο (σκόνη, απόβλητα, θόρυβος). Επιπλέον η σχεδίαση με τη βοήθεια Η/Υ(CAD), ο έγκαιρος προγραμματισμός, τα πληροφοριακά συστήματα διαχείρισης παραγωγής και οι βελτιωμένες τεχνικές ανέγερσης έχουν οδηγήσει σε σημαντικές βελτιώσεις τις διαδικασίες παραγωγής, έτσι ώστε η γρήγορη ανέγερση να θεωρείται περίπου συνώνυμο με τη μεταλλική κατασκευή.
2ε. Αμεσα οικονομικά οφέλη
Το προηγούμενο χαρακτηριστικό (ταχύτητα ανέγερσης) έχει πολλαπλά οφέλη και στον οικονομικό τομέα, αφού η επένδυση στο ακίνητο αρχίζει να αποδίδει γρηγορότερα. Στο οικονομικό όφελος συνεισφέρουν και τα μεγάλα ανοίγματα μεταξύ υποστυλωμάτων καθώς ο ίδιος χώρος μπορεί να αξιοποιηθεί για διαφορετικές χρήσεις.
Στάδιο 3 : Χρήση
Ο σχεδιασμός κτιρίων για μακρόχρονη χρήση και η ελαχιστοποίηση των λειτουργικών επιβαρύνσεων είναι σημαντικά στοιχεία της αειφόρου ανάπτυξης. Η επέκταση της διάρκειας ζωής των κτιρίων, μεγιστοποιεί την αξία τους σε σχέση με την επένδυση σε υλικούς πόρους.
3α. Ανακαίνιση
Εκτός από τη διατήρηση της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς, η ανακαίνιση και η ανακατασκευή της υπάρχουσας κτιριακής υποδομής, συνεισφέρει στην αειφόρο ανάπτυξη επεκτείνοντας τη διάρκεια ζωής των κτιρίων. Η ποικιλομορφία και ευελιξία του χάλυβα επιτρέπει τη "δημιουργική" ανακαίνηση παλαιών κτιρίων έτσι ώστε να επιτυγχάνεται μεγαλύτερη εκμετάλλευση του χώρου του κτιρίου.
3β. Συντήρηση
Η συντήρηση των κτιρίων είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη της μακροζωίας. Ο δομικός χάλυβας απαιτεί συντήρηση μόνο όπου είναι εκτεθειμένος. Σήμερα είναι διαθέσιμη μεγάλη ποικιλία βαφών υψηλής ποιότητας για τις μεταλλικές κατασκευές οι οποίες αν χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με τον προβλεπόμενο προγραμματισμό συντήρησης προσφέρουν μακρόχρονη προστασία.
3γ. Αλλαγή χρήσης
Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα των μεταλλικών κατασκευών είναι η δυνατότητα αλλαγής χρήσης, βασικό ζητούμενο στα αειφόρα κτίρια. Με την επιμήκυνση του κύκλου ζωής ενός κτιρίου μειώνονται και οι αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον καθώς περισσότερη αξία παράγεται από τους ίδιους πόρους. Η χρήσιμη ζωή των μεταλλικών κτιρίων μπορεί να επιμηκυνθεί μέσα από την εσωτερική τους προσαρμογή ή/και μεταβολή και την αναβάθμιση των εξωτερικών προσόψεων.
Στάδιο 4 : Τέλος ζωής
Όταν είναι αδύνατη ή ανεπιθύμητη η επιμήκυνση της ζωής των κτιρίων μέσα από την ανακαίνιση ή προσαρμογή σε νέα χρήση και επομένως η αποσυναρμολόγηση καθίσταται αναπόφευκτη, είναι σημαντικό το τέλος της ζωής του κτιρίου να έχει τις λιγότερες δυνατές επιπτώσεις. Κατά κύριο λόγο αυτό σημαίνει την ελαχιστοποίηση των απορριμμάτων και τη μέγιστη δυνατή ανάληψη υλικών για ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση.
4α. Δυνατότητα αποσυναρμολόγησης
Τα μεταλλικά κτίρια είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό αποσυναρμολογίσημα. Έχοντας υλοποιήσει προσεκτικό σχεδιασμό κατά τη διάρκεια της αρχικής φάσης σχεδίασης, έτσι ώστε να έχει προσχεδιαστεί η πιθανή αποσυναρμολόγηση, όλα τα δομικά υλικά του κτιρίου μπορούν να θεωρούνται μια τεράστια "αποθήκη" υλικών για μελλοντική χρήση.
4β. Ανακύκλωση
Ο χάλυβας μπορεί να ανακυκλωθεί ξανά και ξανά χωρίς καμία υποβάθμιση των ιδιοτήτων του και της επίδοσής του. Ο βαθμός ανάληψης χαλύβδινων προϊόντων από κατεδαφίσεις κτιρίων στην Αγγλία είναι 94% από το οποίο 10% επαναχρησιμοποιείται και 84% ανακυκλώνεται.
4γ. Επαναχρησιμοποίηση
Η επαναχρησιμοποίηση του χάλυβα από μεταλλικές κατασκευές προσφέρει ακόμα μεγαλύτερο περιβαλλοντικό πλεονέκτημα από την ανακύκλωση. Στην Μεγάλη Βρεττανία ήδη κάποιοι κλάδοι όπως ο αγροτικός τομέας, επαναχρησιμοποιούν μεταλλικές κατασκευές και στοιχεία επικαλύψεων από παλαιότερα μεταλλικά κτίρια.
Δ. Προοπτικές και συμπεράσματα
Σε όλα τα προηγμένα κράτη του κόσμου χαράσσονται ήδη πολιτικές και έχει ξεκινήσει μεγάλη καμπάνια ενημέρωσης σχετικά με την αειφορία. Πολλές σημαντικές επιχειρήσεις του κλάδου των μεταλλικών κατασκευών έχουν ενσωματώσει τους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης στη γενικότερη στρατηγική της επιχείρησης. Ενδεικτικά αναφέρονται :
Στην Φιλανδία, η Rautaruukki (Φιλανδία) ένας από τους μεγαλύτερους Ευρωπαικούς προμηθευτές προιόντων χάλυβα με 13.000 εργαζόμενους σε 15 χώρες επαναπροσδιόρισε την στρατηγική της (οbjective) ως εξής : "Στόχος μας είναι ή αύξηση της αξίας της επιχείρησης μακροπρόθεσμα, λαμβάνοντας υπόψη το οικονομικό περιβάλλον και τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης".
Όλα τα κορυφαία περιοδικά του κλάδου όπως το Modern Steel Construction (ΗΠΑ) και το New Steel Construction (Αγγλία), κάνουν διαρκώς εκτενή αφιερώματα στην αειφορία των μεταλλικών κατασκευών με παραδείγματα εφαρμογής.
Στην Αγγλία το 2000 συστάθηκε (μετά από προτροπή του κράτους) η επιτροπή SSCSC (Steel Sector Committee for Sustainable Construction) στην οποία κύριοι εταίροι είναι το Ινστιτούτο Μεταλλικών Κατασκευών (SCI), η Corus και ο σύνδεσμος κατασκευαστών μεταλλικών κατασκευών (ΒCSA). Σκοπός της SSCSC είναι η αξιολόγηση του κλάδου, η χάραξη ενιαίας πολιτικής και οδηγιών για τον κλάδο και η ενημέρωση όλων των εμπλεκομένων φορέων (χαλυβουργία, κατασκευαστές, εργολήπτες, μελετητές, ιδιοκτήτες ακινήτων). Τα συμπεράσματα που ήδη έχουν δημοσιοποιηθεί είναι πολύ ενθαρρυντικά σε μια χώρα όπου το 65% των πολυόροφων κατασκευών και το 95% των βιομηχανικών χώρων είναι μεταλλικές.
Η Ευρωπαική Επιτροπή Άνθρακα και Χάλυβα (ECSC), η πιο παλαιά και ίσως η πιο ισχυρή επιτροπή, στο ερευνητικό της πρόγραμμα για την περίοδο 2002-2006 χρηματοτοδοτεί με τα μεγαλύτερα κεφάλαια "καινοτόμα προγράμματα σε οποιοδήποτε στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας χάλυβα, εναρμονισμένα με την αειφόρο ανάπτυξη (μείωση εκπομπών ρύπων, εξοικονόμηση ενέργειας, ανακύκλωση, ορθολογική χρήση πρώτων υλών, νέες ποιότητες χάλυβα εξαιρετικής αντοχής)".
Τα γενικότερα συμπεράσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά. Οι μεταλλικές κατασκευές όχι μόνο παρέχουν πολλαπλά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις συμβατικές μεθόδους αλλά και εφαρμόζουν πρακτικές της αιειφόρου ανάπτυξης εδώ και πολλά χρόνια. Η αειφορία (sustainability) αποτελεί πλέον έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες εξέλιξης του κλάδου των μεταλλικών κατασκευών. Ολοι οι μεγάλοι οργανισμοί και επιχειρήσεις την εντάσσουν στις στρατηγικές τους, δημιουργώντας νέες αγορές και ευκαιρίες έτσι ώστε να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις ενός διαρκώς μεταβαλλόμενου κόσμου.
Εδώ παρουσιάζουμε αποσπάσματα από τις ομιλίες των συνέδρων και φωτογραφικό υλικό κατά τη διεξαγωγή του Συνεδρίου από το panel του βήματος και τον εκθεσιακό χώρο.