Εξελίξεις και Προοπτικές των Μεταλλικών Κατασκευών στην Ελλάδα
Ι. Βάγιας, Καθηγητής ΕΜΠ
Οι τεχνολογικές εξελίξεις στο τομέα των τεχνικών έργων καθοδηγούνται από την ανάγκη ανάπτυξης ποιοτικών, γρήγορων, και οικονομικών κατασκευών, που είναι σε θέση να ικανοποιούν τις απαιτήσεις ασφαλείας, λειτουργικότητας και αντοχής στο χρόνο. Είναι φυσικό ότι η ταχύτητα και ποιότητα επιτυγχάνονται κυρίως με τη χρήση τυποποιημένων προϊόντων και τη μεταφορά του κυρίως τμήματος των εργασιών από το εργοτάξιο στο εργοστάσιο, όπου η ποιότητα ελέγχεται καλύτερα και οι κλιματολογικές συνθήκες δεν επηρεάζουν δυσμενώς τη πρόοδο των εργασιών. Για τη αντιμετώπιση των προβλημάτων μεταφοράς, προκύπτει εξάλλου η ανάγκη χρήσης όσο το δυνατόν ελαφρότερων προκατασκευασμένων στοιχείων, με δυνατότητα απλής συναρμολόγησης.
Οι ανωτέρω λόγοι δημιούργησαν τη βάση για την επέκταση της χρήσης των χαλύβδινων και σύμμικτων κατασκευών, πέραν των κλασσικών πεδίων και χωρών εφαρμογής τους. Πράγματι, πλην των παραδοσιακών εφαρμογών σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, βιομηχανικά κτίρια, στεγάσεις μεγάλων χώρων, πύργους, ιστούς κλπ., η μεταλλική κατασκευή εισήλθε δυναμικά στο χώρο των κτιρίων, κατακτώντας ένα μεγάλο ποσοστό της αγοράς. Αυτό συνέβη όχι μόνο εκεί όπου παραδοσιακά ο χάλυβας ήταν ήδη το κυρίαρχο δομικό υλικό (Ιαπωνία, Σκανδιναυία κλπ.), αλλά και σε άλλες χώρες, όπως στην Ευρώπη ή τη ΝΑ Ασία, όπου, ιδιαίτερα στα κτίρια γραφείων, η μεταλλική κατασκευή κατέστη συχνά η δημοφιλέστερη λύση. Στη κατοικία εξάλλου διαδίδονται ταχέως ολοκληρωμένες κτιριακές λύσεις, συχνά στη μορφή τυποποιημένων μονάδων (modul), που συμπεριλαμβάνουν τη φέρουσα κατασκευή και τα πετάσματα των επικαλύψεων. Τέλος, για μικρά έως μεσαία ανοίγματα, οι σύμμικτες γέφυρες είναι σε πολλά μέρη λόγω της ταχύτητας ανέγερσης και των αισθητικών τους πλεονεκτημάτων η κύρια λύση.
Ο απόηχος των ανωτέρω διεθνών εξελίξεων δεν θα μπορούσε όμως τελικά παρά να φτάσει ως την Ελλάδα και να επηρεάσει το τομέα των κατασκευών. Στη χώρα μας ως γνωστόν, οι μεταλλικές κατασκευές και οι κατασκευές από τα υπόλοιπα, πλην του μπετόν, δομικά υλικά πέρασαν για μια πεντηκονταετία περίπου τα "πέτρινα" χρόνια τους. Η ανάλυση των αιτίων αυτής της κατάστασης δεν είναι αντικείμενο του παρόντος. Το ότι αυτό δεν ήταν πάντα το αποτέλεσμα υγιούς ανταγωνισμού φαίνεται ενδεικτικά από το γεγονός ότι π.χ. στη γεφυροποιία, απαγορευόταν για πολλά χρόνια ακόμα και η απλή κατάθεση προσφορών με μεταλλικές λύσεις σε δημοπρασίες του δημοσίου. Επειδή όμως το να αναζητεί κανείς υπευθύνους σε εξωτερικά αίτια είναι πάντα η εύκολη λύση, ας δούμε τι ενέργειες έγιναν τα τελευταία χρόνια από τους εμπλεκόμενους στη μεταλλική κατασκευή, ώστε να φτάσουμε στη σημερινή κατάσταση, όπου δια γυμνού οφθαλμού φαίνεται η ραγδαία ανάπτυξη του χάλυβα σε όλους τους τομείς της οικοδομικής δραστηριότητας:
• Οι Παραγωγοί προσέφεραν μια σειρά νέων προϊόντων, τα οποία αφορούν τη φέρουσα κατασκευή, τις επικαλύψεις και άλλα μη φέροντα στοιχεία.
• Οι Κατασκευαστές επένδυσαν ισχυρά σε νέες τεχνολογίες, αυτοματοποιώντας σε μεγάλο βαθμό τι κυριώτερες εργοστασιακές εργασίες (κοπή, διάτρηση, συγκόλληση, επιφανειακή προστασία) και απέκτησαν αρκετή αυτοπεποίθηση ώστε να συμμετέχουν και αυτοί σε δημοπρασίες έργων.
• Οι Μελετητές μηχανικοί ενημερώθηκαν στους νέους κανονισμούς και επένδυσαν σε κατάλληλο λογισμικό, ώστε να είναι σε θέση να μελετήσουν από απλά μέχρι τα πλέον σύνθετα έργα.
• Οι Εταιρείες λογισμικού ανέπτυξαν προγράμματα εξειδικευμένα στην ανάλυση και διαστασιολόγηση έργων από χάλυβα, προσφέροντας μια σημαντική βοήθεια τόσο στους κατασκευαστές όσο και τους μελετητές.
• Οι Καθηγητές των Πολυτεχνείων οργάνωσαν πολυάριθμα ενημερωτικά σεμινάρια σε ολόκληρη τη χώρα και εξέδωσαν βιβλία και βοηθήματα για την εκπαίδευση και εξοικίωση των μηχανικών με το αντικείμενο και τους νέους κανονισμούς.
Ας προστεθεί ότι η ταχύτητα των εξελίξεων ήταν τέτοια, ώστε όλοι οι εμπλεκόμενοι έπεσαν απότομα σε “βαθιά νερά”. Τα έργα που εκλήθησαν να μελετήσουν και να εκτελέσουν ήταν συχνά μεγάλης κλίμακας και συνθετότητας, οι χρόνοι μικροί, οι συνθήκες ανταγωνισμού σκληρές. Βέβαια, όπως και σε ανάλογες περιπτώσεις όταν η εκκίνηση γίνεται από ένα πολύ χαμηλό σημείο, τα αμαρτήματα του παρελθόντος ήταν περιορισμένα και οι επενδύσεις, υπό την ευρεία έννοια υλικές και άυλες, έγιναν στις πιο σύγχρονες τεχνολογίες. Τα μηνύματα των καιρών έχουν γίνει αισθητά σε όλους και ιδιαίτερα στους νέους. Ενδεικτικό είναι το ενδιαφέρον των σπουδαστών του Πολυτεχνείου για τα μαθήματα επιλογής και η συρροή φοιτητών για εκπόνηση διπλωματικών εργασιών σχετικών με τις μεταλλικές κατασκευές.
Βεβαίως οι ρυθμοί των μεταβολών είναι και θα γίνονται όλο και ταχύτεροι στο μελλον. Αυτές οι σκέψεις θα πρέπει να καθοδηγούν όλους τους εμπλεκόμενους με τις μεταλλικές κατασκευές, ώστε οι εξελίξεις των τελευταίων ετών να μην αποτελέσουν ένα πυροτέχνημα αλλά να έχουν μόνιμη διάρκεια. Για το λόγο αυτό δεν επιτρέπεται επανάπαυση στα κεκτημένα, αλλά συνεχής και διαρκής εξέλιξη, βελτίωση και επέκταση του αντικειμένου. Για την επόμενη πενταετία ο συγγραφέας θα έκανε τις παρακάτω προβλέψεις:
Παραγωγή - υλικά
• Επέκταση της διαθεσιμότητας των δομικών υλικών για φέροντα και μη φέροντα στοιχεία (πανέλων επικάλυψης, χαλυβδόφυλλων με αυλακώσεις κατάλληλων για σύμμικτη δράση, υλικών πυροπροστασίας κλπ)
• Πληρέστερη πληροφόρηση των χρηστών ως προς τη φέρουσα ικανότητα, τις φυσικές και λοιπές ιδιότητες, όπως και πιστοποίηση των διαφόρων προϊόντων.
Μελέτη
• Διαθεσιμότητα προγραμμάτων για αυτόματη επίλυση και διαστασιολόγηση σύμμικτων πολυόροφων κτιρίων σύμφωνα με τους Ευρωκώδικες, σε αναλογία με αυτά που υπάρχουν για τα κτίρια από μπετόν.
• Ανάπτυξη, πιθανόν, παρόμοιων προγραμμάτων και για σύμμικτες γέφυρες
Κατασκευή
• Προσφορά ολοκληρωμένων λύσεων (φέροντα στοιχεία, επικαλύψεις, ανοίγματα) σε μονόροφα έως διόροφα κτίρια κατοικίας και σε βιομηχανικά κτίρια. Οι λύσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν μεταλλικό σκελετό από διατομές θερμής έλασης ή λεπτότοιχα στοιχεία ψυχρής έλασης. Οι τοιχοπληρώσεις είναι δυνατόν να είναι από μεταλλικά ή μη μεταλλικά πανέλα σάντουτς, φέροντα ή μη.
• Επέκταση της εφαρμογής σε πολυώροφα κτίρια για γραφεία, κέντρα αναψυχής κλπ. Ας μη ξεχνάμε τα πλεονεκτήματα που μπορούν να δώσουν οι μεταλλικές λύσεις από άποψη αισθητικής.
• Κατάληψη του μεγαλύτερου μεριδίου αγοράς σε κατασκευέςκαι έργα ιδιαίτερης αισθητικής ή εμπορικής αξίας.
• Μεγαλύτερη εφαρμογή συμμίκτων φορέων στη γεφυροποιία
Εκπαίδευση
• Εκδοση περισσότερων βιβλίων σε θέματα μόρφωσης, μελέτης και εκτέλεσης χαλύβδινων κατασκευών.
• Αποφοίτηση από τα ελληνικά Πολυτεχνεία όλων και περισσότερων νέων Μηχανικών εξοικιωμένων μέσω διπλωματικών εργασιών με τις μεταλλικές κατασκευές
Κλείνοντας, ο συγγραφέας θέλει να επιστήσει την ιδιαίτερη προσοχή σε θέματα ποιότητας και ελέγχου, τα οποία στο βάθος του χρόνου θα καταστήσουν τις μεταλλικές κατασκευές σημαντικό παράγοντα των τεχνικών έργων στην Ελλάδα.