Αναστάσιος Μ. Kωτσιόπουλος, καθηγητής αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και θεωρίας αρχιτεκτονικής α.Π.Θ. αντεπιστέλλον μέλος της ακαδημίας αθηνών, Θεσσαλονίκη

Η πολυπλοκότητα του αρχιτεκτονικού φαινομένου είναι ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει τη θεωρία της αρχιτεκτονικής από το De architectura του Βιτρούβιου (15 π.Χ.) και το De re aedificatoria του L.B. Alberti (1485 σε έντυπη μορφή), μέχρι τις μέρες μας. Ο Βιτρούβιος (Marcus Vitruvius Pollio), με αξιοθαύμαστη ακρίβεια, έγραψε ότι κάθε κτίριο οφείλει να 

χαρακτηρίζεται από utilitas (χρηστικότητα), venustas (ελκτικότητα, χάρη, ομορφιά) [1], και firmitas (σταθερότητα), εξαντλώντας για την εποχή του το εύρος του αρχιτεκτονικού φαινομένου.

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες σύγχρονες απόψεις είναι εκείνη του G. Broadbent [2], ο οποίος αναγνωρίζει τέσσερεις βαθύτερες δομές του κτιρίου (deep structures): το κτίριο «ως δοχείο ανθρωπίνων δραστηριοτήτων», «ως τροποποιητής (modifier) ενός δεδομένου κλίματος», «ως πολιτισμικό σύμβολο» και ως «καταναλωτής πηγών». Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια να εντοπίσει κανείς ότι ο Broadbent, στηρίζοντας την ανάλυσή του στη θεωρία του Noam Chomsky για τις «βαθειές δομές» της γλώσσας [3], στην ουσία δεν κάνει τίποτε περισσότερο από το να επανερμηνεύει τον Βιτρούβιο.

Παραφράζοντας ελαφρώς τον Broadbent, θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για το κτίριο «ως φυσικό αντικείμενο», «ως αισθητικό αντικείμενο», «ως λειτουργικό αντικείμενο» και «ως καταναλωτή πηγών» με την ευρεία έννοια, συμπεριλαμβάνοντας δηλαδή τόσο το οικονομικό όσο και το οικολογικό περιβάλλον του.

Ένα ενδιαφέρον ζήτημα για τη θεωρία της αρχιτεκτονικής είναι το με ποιόν τρόπο αυτές οι οπτικές γωνίες ανάγνωσης και αξιολόγησης του αρχιτεκτονικού φαινομένου συσχετίζονται μεταξύ τους. Ακόμη πιο ενδιαφέρον μοιάζει το να διερευνήσει κανείς με ποιο τρόπο όχι απλώς συσχετίζονται παγίως αλλά – ακολουθώντας μια, σχεδόν κατά T.S. Kuhn, πορεία καθιέρωσης και εν συνεχεία ανατροπής [4] – κυριαρχούν η μια πάνω στην άλλη, ανάλογα με την εποχή και τις κοινωνικές συνθήκες.

Έχει διατυπωθεί, λόγου χάρη, η άποψη ότι το Μοντέρνο Κίνημα χαρακτηρίστηκε από την κυριαρχία της utilitas πάνω στην venustas δημιουργώντας μια νέα χρηστικής έμπνευσης αισθητική, σε αντίθεση με την εποχή του λεγόμενου μεταμοντέρνου, οπότε συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Στην ουσία, πρόκειται για ένα μεταβαλλόμενο σύστημα προτεραιοτήτων το οποίο σήμερα έχει αγγίξει ένα τόσο υψηλό βαθμό πολυπλοκότητας, ώστε να είναι σχεδόν αφελές να περιγραφεί και να ερμηνευθεί μόνον με βάση τα προηγούμενα σχήματα.

Full article here